Zapomniane Biesiady Górnicze – Barbórka, czyli święto wszystkich górników!

Święto, które do dziś jest obchodzone  4 grudnia, ma obecnie trochę inne znaczenie i nazywane jest po prostu Świętem Górników. Uroczystości rozpoczynają się mszą w kościele, a następnie organizowane są parady orkiestr górniczych, ubranych w odświętne stroje pracowników kopalni. Następnie organizowane są koncerty, zabawy i spotkania górników – zazwyczaj w prywatnym gronie, w swoich miejscowościach, zwłaszcza na Górnym Śląsku.

Kiedyś dzień uroczyście obchodzony w przedszkolach i szkołach, dziś ogranicza się tylko do wspomnienia o postaci Św. Barbary i o trudzie pracy naszych górników. Barbórka to jednak coś więcej niż tylko święto górników. To także całe mnóstwo tradycji i obyczajów, które są związane z kultem Świętej Barbary, która była przede wszystkim patronką dobrej śmierci. Postać tej kobiety bardzo często przedstawiana jest z Hostią w dłoni. To właśnie dlatego została wybranką wszystkich pracujących pod ziemią – jako ich opiekunka, która w ciężkiej sytuacji miała sprowadzić  im dobrą śmierć. Kiedyś praca w kopalni była o wiele cięższa i trudniejsza, nie było takich profesjonalnych urządzeń pomiarowych i sprzętu wydobywczego, a zejście pod ziemię było o wiele większym ryzykiem niż dzisiaj – dlatego potrzeba patronki takiej jak Święta Barbara była bardzo silna i konieczna.

Opiekunka górników, to piękna i niezwykle inteligentna Barbara, córka bogatego Dioskura z Nikomedii (Azja Mniejsza). Na temat jej życia i męczeńskiej śmierci istnieje wiele legend, a jedną z nich jest historia o cudownym spotkaniu z Chrystusem w wieży, w której dziewczyna została uwięziona przez swojego ojca.  Nauczycielem Barbary był chrześcijański mędrzec, którego nauki przekonały młodą kobietę do zmiany poglądów i przyjęcia chrześcijaństwa, co w efekcie skłoniło Barbarę do przyjęcia chrztu i złożenia ślubów czystości. Odmówiła także poślubienia kandydata, którego wybrał dla niej jej ojciec. Kiedy tylko poznał on prawdę o przyczynach zachowania swojej córki – bardzo się rozgniewał. Dioskur był przeciwnikiem wiary chrześcijańskiej, więc próbował namówić córkę do porzucenia swoich ślubów, kiedy mu się to nie udało – Barbara został poddana okrutnym torturom własnego ojca i skazana na śmierć. Legenda głosi także, że w noc poprzedzającą jej skazanie odwiedził ją Chrystus, który udzielił jej komunii świętej.

W kopalni soli w Wieliczce stoi najstarsza rzeźba Św. Barbary, z 1689 roku. 

Jedną z tradycji tego święta są „Karczmy Piwne”, czyli odchodzące już w zapomnienie, słynne biesiady górników lub tak zwane „biesiady Gwarków”. Spotkanie odbywało się przy dwóch stołach, w gronie młodych i starszych górników, śpiewano hymn, górnicze pieśni, a następnie odbywał się „chrzest” nowych adeptów. Uroczyste ślubowanie poprzedzone było tak zwanym „skokiem przez skórę”. Elementem należącym do tradycji był także zakaz wstępu na tego typu spotkania kobiet oraz dzieci. Odpowiednikiem spotkań przy kuflu z piwem były „babskie combry” – organizowane tylko dla kobiet.

Ten wyjątkowy dzień, to doskonała okazja do zaproponowania swojemu maluchowi zabaw plastycznych które kiedyś praktykowano podczas górniczych uroczystości. Najważniejszym elementem takiej pracy będzie wykonanie artystycznej górniczej, czarnej czapki z pióropuszem – czyli czako. Dodatkową atrakcją może być zrobienie z bloku technicznego narzędzi pracy górnika – kilofa, oraz kilku kawałków czarnego węgla. Można przeczytać dziecku kilka legend lub historii o górniczej pracy, o kopalni, opowiedzieć do czego służy i jakie ma zastosowanie węgiel.

Można także przypomnieć zapomniane wierszyki i piosenki:

„Dzień Górnika” – Kubiak Tadeusz
Górnik świdrem węgiel kruszy
z latarenki światło spływa.
Już wagonik z węglem ruszył
winda w górę go porywa.

Jutro węgla bryły czarne
kolejarze w świat powiozą.
A pojutrze piece nasze,
będą grzały na złość mrozom.

Więcej górniczych pieśni znajdziecie na stronie http://gustaw-muldner.republika.pl/piesni.htm